Komander bertugas

Ibu pejabat dedikasi TKR pertama, terletak di Gondokusuman, Yogyakarta; yang kini Muzium Dharma Wiratama.

Selepas berita pengeboman atom Hiroshima dan Nagasaki mencapai Hindia pada awal bulan Ogos 1945, diikuti dengan pengisytiharan kemerdekaan Indonesia pada 17 Ogos,[47] ia adalah jelas bahawa kawalan Jepun telah semakin lemah. Sudirman membawa rehat ke luar tempat perkemahan di Bogor. Walaupun rakan-rakan interni beliau mahu untuk menyerang tentera Jepun, Sudirman meyakinkan mereka terhadapnya. Selepas pesanan yang lain ke kampung halaman mereka, Sudirman membuat perjalanan ke Jakarta dan bertemu dengan Presiden Sukarno, yang meminta beliau untuk memimpin perlawanan terhadap tentera Jepun di bandar. Tidak biasa dengan Jakarta, Sudirman enggan, sebaliknya menawarkan untuk membawa kuasa-kuasa dalam Kroya. Beliau meninggalkan bekas perintahnya pada 19 Ogos 1945.[48][49] Pada masa yang sama, pasukan Berikat dalam proses mengambil semula kepulauan Indonesia untuk Belanda. [nota 10] Angkatan British pertama tiba pada 8 September 1945.[50]

Pada akhir Ogos, [nota 11] Sukarno menubuhkan Badan Keselamatan Rakyat (BKR), yang menyatukan tentera dari bekas PETA, Heihō dan KNIL. BKR berkhidmat kebanyakannya sebagai organisasi polis,[51] sebahagiannya kerana kepimpinan politik berniat menggunakan diplomasi untuk meraih pengiktirafan antarabangsa di negara ini baru dan sebahagiannya untuk mengelakkan terdapat terlalu agresif kepada tentera Jepun masih di Nusantara.[52] Sudirman dan beberapa tentera rakan-rakan PETA membentuk cawangan BKR di kabupaten Banyumas pada akhir Ogos, selepas berhenti di Kroya dan mendapati bahawa batalion beliau telah dibubarkan. Dalam pertemuan dengan komander Jepun di rantau ini, Saburo Tamura, dan penduduk Banyumas, Iwashige, Sudirman dan Iskak Cokroadisuryo memaksa Jepun untuk menyerah diri dan menyerahkan senjata mereka manakala rakyat Indonesia bersenjata mengepung perkemahan tentera Jepun. Kebanyakan daripada senjata ini kemudiannya digunakan oleh unit BKR Sudirman, menjadikannya salah satu yang terbaik di dalam negara; senjata lebihan telah diedarkan kepada batalion lain.[53][54][55][56]

Sebagai sebuah negara yang baru merdeka tidak lagi mempunyai tentera yang profesional, pada 5 Oktober 1945 Sukarno meluluskan perintah yang menubuhkan Tentera Keselamatan Rakyat (Tentara Keamaanan Rakjat atau TKR, kini dikenali sebagai Tentera Nasional Indonesia). Kebanyakan pegawai ialah bekas pegawai KNIL, manakala tentera kebanyakannya PETA dan Heihō. [57] Sebagai Ketua Komander Bertugas yang telah ditetapkan Angkatan Tentera, Soeprijadi, gagal untuk tampil ke hadapan, [nota 12] ketua kakitangan Leftenan Jeneral Urip Sumohardjo berkhidmat sebagai pemimpin sementara.[58] Bahawa kuasa-kuasa Oktober British, ditugaskan untuk melucutkan senjata tentera Jepun dan menghantar pulang tahanan perang Belanda yang dipimpin, tiba di Semarang, kemudian membuat cara mereka ke selatan untuk Magelang. Apabila British mula mensenjatakan semula tahanan Belanda dihantar pulang dan seolah-olah menyediakan pangkalan tentera di Magelang, Sudirman - kini kolonel - dihantar sebahagian pasukan di bawah Leftenan Kolonel Isdiman untuk mengusir mereka; misi berjaya, dan tentera Eropah berundur ke Ambarawa, di pertengahan antara Magelang dan Semarang.[59] Pada 20 Oktober Sudirman telah dimasukkan ke dalam perintah Bahagian Kelima, [nota 13] selepas Oerip mula membahagikan Jawa ke dalam perintah tentera yang berbeza.[60]

Pada 12 November 1945, pada mesyuarat agung pertama kepimpinan Tentera Darat, Sudirman dipilih sebagai ketua Tentera berikutan dua undi buntu. Dalam pusingan ketiga, Oerip mempunyai 21 undi kepada Sudirman 22; komander bahagian dari Sumatera mengundi sebulat suara untuk Sudirman dan terpengaruh undi memihak kepada beliau. [nota 14][61][62][63] Sudirman yang berumur 29 pada masa itu, terkejut dengan pemilihan beliau dan menawarkan untuk melepaskan jawatan kepimpinan untuk Oerip, tetapi mesyuarat itu tidak membenarkan ia. Oerip sendiri, yang hilang kawalan mesyuarat sebelum undi, gembira untuk tidak lagi bertanggungjawab bagi keseluruhan Tentera. Sudirman disimpan Oerip untuk berkhidmat sebagai ketua kakitangan di bawahnya. Selaras dengan peranan barunya, Sudirman telah dinaikkan pangkat kepada umum.[64][65][66] Selepas mesyuarat itu, Sudirman kembali ke Banyumas menunggu pengesahan sebagai pemimpin TKR dan mula membangunkan strategi bagaimana menangkis pendahuluan Bersekutu.[65][67] Indonesia dikhuatiri Belanda, melalui Pentadbiran Awam Hindia Belanda (Nederlandsch Indie Awam Administratie, atau NICA), akan cuba untuk merebut kembali Nusantara; askar dari pakatan Belanda-British telah mendarat di Jawa pada bulan September, dan pertempuran yang besar telah berlaku di Surabaya ketika akhir Oktober dan awal November.[68] Ketidakstabilan ini, dan juga ketidakpastian Sukarno tentang kelayakan Sudirman, [nota 15] membawa kepada kelewatan dalam pengesahan Sudirman. [69]

Sementara menunggu pelantikan beliau disahkan, pada akhir November, Sudirman mengarahkan Bahagian Kelima untuk menyerang tentera Bersekutu ditempatkan di Ambarawa, sekali lagi dengan Isdiman bertanggungjawab; bandar itu dianggap strategik penting kerana berek tentera dan kemudahan latihan yang bertarikh dari zaman penjajah. serangan ini telah membalas dengan serangan udara dan penggunaan kereta kebal, yang memaksa bahagian untuk berundur; Isdiman meninggal dunia dalam peperangan, dibunuh oleh pemberondongan P-51 Mustang [70][71] Sudirman kemudian mengetuai Bahagian dalam serangan lain terhadap pasukan Berikat; tentera Indonesia telah bersenjata dengan pelbagai senjata, yang terdiri daripada buluh runcing dan merampas katanas untuk senapang, manakala British bersenjata dengan peralatan moden. Sudirman membawa dari depan, memegang tampuk katana.[72] Pihak Berikat, yang sokongan udara telah terputus apabila tentera gerila menyerang Pangkalan Udara Kalibanteng di Semarang, telah dipaksa ke atas pertahanan dan berkurung di Kubu Willem. Pada 12 Disember Sudirman mengetuai kepungan empat hari itu, yang menyebabkan kuasa Berikat yang berundur ke Semarang.[nota 16][67][73]

Soedirman pada awal 1946.

Pertempuran Ambarawa membawa Sudirman perhatian yang lebih besar pada peringkat kebangsaan,[54] dan secara amnya disenyapkan bisikan bahawa dia tidak layak untuk arahan tentera kerana tidak mempunyai pengalaman tentera dan pekerjaan sebelumnya sebagai guru sekolah.[74] Akhirnya, Sudirman dipilih sebagai kesetiaan beliau diragui, manakala bekas ikrar kesetiaan Oerip kepada Belanda menyebabkan beliau dilihat dengan syak wasangka. Sudirman telah disahkan sebagai ketua komander bertugas pada 18 Disember 1945.[69] Beliau telah digantikan sebagai ketua Bahagian Kelima oleh Kolonel Sutiro,[60] dan mula memberi tumpuan kepada masalah strategik.[75] Ini dilakukan sebahagiannya dengan menubuhkan lembaga penasihat, yang memberikan nasihat umum mengenai kedua-dua isu-isu politik dan ketenteraan.[nota 17] Oerip mengendalikan banyak hal-hal ketenteraan.[76]

Bersama-sama, Sudirman dan Oerip dapat mengurangkan perbezaan dan ketidakpercayaan antara bekas tentera KNIL dan PETA, walaupun beberapa tentera enggan akan tertakluk kepada arahan pusat, sebaliknya memilih untuk mengikuti komander batalion popular yang dipilih mereka. Kerajaan ditukar nama kepada Tentera dua kali pada Januari 1946, pertama untuk Tentara Keselamatan Rakjat, maka kepada Tentera Republik Indonesia (Tentara Repoeblik Indonesia, atau TRI).[77][78][79] Ini diikuti dengan penubuhan rasmi tentera laut dan udara kuasa pada awal tahun 1946.[78] Dalam pada itu, kerajaan Indonesia telah berpindah dari Jakarta - kini di bawah kawalan Belanda - ke Yogyakarta pada bulan Januari; perwakilan yang diketuai oleh Perdana Menteri Sutan Syahrir menghabiskan banyak April dan Mei tidak berjaya berunding untuk pengiktirafan kedaulatan Belanda Indonesia.[80] Pada 25 Mei Sudirman telah disahkan semula sebagai komander tentera bertugas berkembang, selepas penyusunan semula itu.[77][81] Pada majlis itu, Sudirman bersumpah untuk melindungi republik itu "sehingga dia menumpahkan titisan darah terakhir."[lower-alpha 1][82]

Berhaluan kiri Menteri Pertahanan Amir Syarifuddin, yang menerima kuasa yang lebih besar dalam penyusunan semula, mula mengumpul tentera sosialis dan komunis di bawah kawalan langsung beliau, serta unit separa tentera berhaluan kiri (laskar) yang dibiayai oleh dan setia kepada parti-parti politik.[nota 18] Menteri itu memulakan program pendidikan politik dalam tentera, yang bertujuan untuk menyebarkan ideologi berhaluan kiri. Ini menggunakan tentera untuk memacu politik kecewa dengan Sudirman dan Oerip, yang pada masa itu sibuk memastikan layanan yang sama rata untuk tentera dari latar belakang tentera yang berbeza.[83][84][85] Bagaimanapun, khabar angin di kalangan penduduk telah tersebar bahawa Sudirman telah bersedia untuk rampasan kuasa,[86] walaupun usaha itu berlaku pada awal bulan Julai 1946, peranan Sudirman, jika ada, tidak pasti.[nota 19][87] Pada bulan Julai. Sudirman mengatasi khabar angin ini melalui ucapan disiarkan di Radio Republik Indonesia (RRI), menyatakan bahawa beliau, seperti semua rakyat Indonesia, adalah seorang hamba bagi Negeri itu,[86] dan bahawa, jika dia telah ditawarkan jawatan presiden, beliau akan menolaknya.[88] Dalam kerjaya kemudian beliau beliau menyatakan bahawa tentera ini tidak ada tempat dalam politik, dan sebaliknya.[89]

Rundingan dengan Belanda

Sudirman tiba di Jakarta pada 1 November 1946

Sementara itu, Sjahrir terus bekerja pada rundingan dengan kuasa-kuasa Bersekutu. Pada 7 Oktober 1946, Sjahrir dan bekas Perdana Menteri Belanda, Wim Schermerhorn, bersetuju untuk berusaha ke arah gencatan senjata. Perbincangan adalah untuk disunting oleh diplomat British Lord Killearn dan Sudirman. Beliau mengambil kereta api khas ditugaskan ke Jakarta, yang berlepas pada 20 Oktober. Bagaimanapun, beliau mengarahkan ia untuk kembali ke Yogyakarta apabila pasukan Belanda enggan membenarkan beliau dan orang-orangnya untuk memasuki bandar dengan senjata mereka, perasaan bahawa sesuatu perintah itu melanggar beliau rasa penghormatan; Belanda meminta maaf, mentafsirkan peristiwa sebagai salah faham. Sudirman mengambil kereta api yang lain pada akhir Oktober, tiba di Stesen Gambir di Jakarta pada 1 November, di mana beliau telah disambut oleh orang ramai yang besar.[90][91] Perbincangan di Jakarta menyebabkan penggubalan Perjanjian Linggadjati pada 15 November; perjanjian ini telah disahkan pada 25 Mac 1947, walaupun dikutuk hebat oleh nasionalis Indonesia.[92][93] Sudirman telah divokalkan terhadap perjanjian itu, yang didapati tidak menjejaskan kepentingan Indonesia,[94] tetapi menganggap dirinya wajib mengikuti arahannya.[95]

Pada awal tahun 1947, dengan Perjanjian Linggadjati yang memberi keamanan relatif, Sudirman memulakan kerja kepada pengukuhan TKR dengan pelbagai laskar. Sebagai sebahagian daripada jawatankuasa, Sudirman mula menyusun semula tentera; mereka mencapai persetujuan pada Mei 1947, dan pada 3 Jun 1947 Tentera Nasional Indonesia (TNI) telah dirasmikan; ia terdiri daripada pasukan TKR dan pelbagai kumpulan laskar,[94] yang Sudirman telah dimasukkan hanya selepas menyedari sejauh mana manipulasi mereka dengan parti-parti politik.[96] Walaubagaimanapun, gencatan senjata yang diperolehi melalui Perjanjian Linggadjati tidak tahan lama. Pada 21 Julai 1947, pasukan Belanda - yang telah menguasai kawasan diduduki yang ditinggalkan oleh British semasa pengeluaran mereka - melancarkan Operasi Produk, dan cepat berjaya menguasai petak besar Jawa dan Sumatera; kerajaan pusat di Yogyakarta kekal tidak disentuh.[97] Sudirman dipanggil tentera untuk melawan, menggunakan kod "Ibu Pertiwi memanggil! Ibu Pertiwi memanggil!",[lower-alpha 2][98] dan kemudian menyerahkan beberapa ucapan kepada RRI dalam usaha yang gagal untuk menggalakkan tenteranya berperang melawan Belanda. Walau bagaimanapun, tentera Indonesia tidak bersedia dan barisan mereka runtuh dengan cepat.[99]

Garisan Van Mook, dengan kawasan di bawah kawalan Indonesia berwarna merah;[100] pada 1947 Sudirman telah diarah untuk memanggil semula 35,000 trup dari kawasan Belanda.

Tertekan oleh Bangsa-Bangsa Bersatu, yang telah melihat keadaan di bekas Hindia Timur dengan penghinaan, pada 29 Ogos 1947 Belanda menubuhkan Barisan Van Mook, yang membahagikan kawasan Belanda dan Indonesia yang dikawal. Sepanjang garisan gencatan senjata yang dipanggil. [101] Sudirman teringat gerila Indonesia bersembunyi di tanah Belanda diadakan, yang memerintahkan mereka untuk kembali ke kawasan Indonesia diadakan. Untuk mengekalkan semangat mereka sehingga, beliau merujuk kepada pengeluaran sebagai hijrah, mengingatkan penghijrahan Nabi Muhammad s.a.w. ke Madinah pada tahun 622 Masihi, membayangkan bahawa mereka akan kembali.[102] Lebih 35,000 tentera meninggalkan Jawa barat di perintah ini, perjalanan ke Yogyakarta dengan kereta api dan kapal.[103] sempadan ini telah dirasmikan oleh Perjanjian Renville pada 17 Januari 1948; antara penandatangan adalah Amir Syarifuddin, pada masa itu juga berkhidmat sebagai Perdana Menteri.[101] Sementara itu, Syarifuddin mula merasionalkan tentera, memotong kembali pada bilangan tentera. Pada masa yang tentera biasa terdiri daripada 350,000 orang, dengan lebih 470,000 dalam laskar itu.[104]

Dalam program ini, oleh dekri presiden Sudirman tidak lagi komander tentera bertugas bermula pada 2 Januari 1948. Beliau telah diturunkan pangkat kepada Leftenan Jeneral, manakala Panglima Tentera Udara Soerjadi Soerjadarma bertujuan untuk menjadi ketua komander.[105] Tidak lama selepas itu, Syarifuddin digulingkan dalam undi tidak percaya kerana penglibatan beliau dalam Perjanjian Renville, dan Perdana Menteri baru, Mohammad Hatta, bekerja untuk melaksanakan program rasionalisasi.[106][107][108] Ini membawa kepada beberapa perbahasan bulan panjang antara kumpulan pro dan anti-rasionalisasi. Sudirman berkhidmat sebagai titik perhimpunan dan penggerak untuk tentera, termasuk banyak komander yang lebih tua, yang menentang program ini. Sudirman secara rasmi semula pada 1 Jun 1946, yang padanya beliau berkesan membatalkan arahan untuk merasionalkan. Beliau memilih Kolonel Abdul Harris Nasution sebagai timbalannya,[105] tetapi kekal sebagai leftenan jeneral.[108]

Bila program rasionalisasi itu mereda, Syarifuddin mula mengumpul askar dari Parti Sosialis, Parti Komunis, dan semua ahli-ahli Pusat Buruh Organisasi Indonesia yang bakal revolusi proletariat di Madiun, Jawa Timur, yang berlaku pada 18 September 1948. Sudirman, sakit pada masa itu, menghantar Nasution menangani revolusi; Sudirman juga menghantar dua pegawai lain yang merasa keselamatan di hadapan serangan. Walaupun Muso pemimpin revolusioner adalah bersetuju dengan keamanan, Nasution dan tenteranya telah membatalkan pemberontakan oleh 30 September. [nota 20][109] Sudirman melawat Madiun tidak lama selepas pertempuran, kemudian memberitahu isterinya bahawa dia telah tidak dapat tidur di sana untuk semua pertumpahan darah.[110]

Hospital Panti Rapih (gambar pada 1956), di mana Sudirman dirawat kerana tuberkulosis

Pemberontakan ini, dan ketidakstabilan politik yang berterusan, melemahkan Sudirman daripada banyak kekuatan yang masih tinggal. Pada 5 Oktober 1948, selepas sambutan ulang tahun ketiga tentera, Sudirman jatuh sakit. Selepas diperiksa oleh banyak doktor, beliau didiagnosis dengan tuberkulosis. Pada akhir bulan, beliau telah dibawa ke Hospital Panti Rapih dan telah paru-paru kanannya lumpuh, dengan harapan bahawa ia akan menghentikan penyebaran penyakit ini. Semasa di hospital, beliau mewakilkan kebanyakan kewajipannya kepada Nasution. Walau bagaimanapun, kedua-dua terus membincangkan rancangan untuk perang melawan Belanda, dan Sudirman terus menerima laporan status. Mereka bersetuju bahawa peperangan gerila, yang telah digunakan di serbuan ke wilayah Belanda dipegang sejak Mei, akan menjadi sesuai untuk keperluan mereka; ke arah matlamat ini, Sudirman mengeluarkan perintah am pada 11 November,[111][112] dengan Nasution mengendalikan kebanyakan persediaan.[nota 21][113] Sudirman dibenarkan keluar dari hospital pada 28 November 1948.[111][112]

Walaupun dia terus mengeluarkan perintah, Sudirman hanya kembali kepada duti aktif pada 17 Disember; memandangkan ketegangan yang semakin meningkat antara pasukan Belanda dan Indonesia, beliau mengarahkan tentera TNI untuk mengekalkan peningkatan tahap kesedaran;[114] beliau juga memerintahkan latihan ketenteraan besar-besaran kerana dalam percubaan tidak berjaya menyakinkan Belanda bahawa TNI adalah terlalu kuat untuk menyerang.[115] Dua hari kemudian, selepas pengumuman waktu malam bahawa mereka tidak lagi terikat dengan Perjanjian Renville, pada 19 Disember Belanda melancarkan Operasi Kraai, sebuah usaha untuk menangkap ibu negara di Yogyakarta. Dengan 07:10 waktu tempatan (UTC + 7), lapangan terbang di Maguwo telah diambil oleh pasukan payung di bawah pimpinan Kapten Eekhout. Sudirman, apabila dia tahu tentang serangan itu, suatu perintah dibacakan RRI yang menyatakan bahawa tentera itu memerangi kerana mereka telah dilatih - sebagai gerila.[116]

Dia kemudian pergi ke Istana Presiden di tengah-tengah Yogyakarta, di mana pemimpin-pemimpin kerajaan telah membincangkan kata dua yang menyatakan bahawa bandar itu akan menyerbu kecuali kepimpinan diterima belenggu penjajahan. Sudirman menyarankan supaya presiden dan naib presiden meninggalkan bandar dan berjuang sebagai gerila, tindakan yang mereka telah berjanji sebelum ini, tetapi cadangan ini telah ditolak. Walaupun doktor beliau melarangnya, Sudirman mendapat kebenaran daripada Sukarno untuk menyertai orang-orangnya. Kerajaan pusat dipindahkan ke Kraton Ngayogyakarta Hadiningrat dalam dorongan Sultan Hamengkubuwana IX, tetapi telah ditangkap dan dibuang negeri.[117][118]

Perang Gerila

Sudirman pertama kali pergi ke rumah rasminya dan mengumpul dokumen sensitif, yang beliau membakarnya untuk mengelakkan mereka jatuh ke tangan Belanda. [119] Konvoinya, yang terdiri daripada Sudirman, sekumpulan tentera kecil, dan doktor peribadinya, kemudian membuat cara mereka ke selatan, ke arah Kretek, Parangtritis, Bantul. Di sana mereka telah diterima oleh ketua daerah di 18:00. Selepas beberapa hari d Kretek, di mana masa Sudirman menghantar tentera menyamar ke bandar Belanda diduduki untuk peninjauan dan meminta isterinya untuk barang kemas untuk menjual dan membantu membiayai gerakan gerila, beliau dan kumpulannya ke timur di sepanjang pantai selatan ke Wonogiri.[120] Sebelum serangan Belanda ia telah memutuskan bahawa Sudirman akan dapat yang lebih baik mengawal gerila dari Jawa Timur, di mana terdapat beberapa pangkalan.[121] Sementara itu, Alfiah dan anak-anak telah diarahkan untuk tinggal di Kraton.[106] Sedar bahawa dia sedang diburu oleh Belanda, pada 23 Disember Sudirman mengarahkan tenteranya untuk terus ke Ponorogo, di mana mereka berhenti di rumah Mahfuz, seorang kyai dan pemimpin agama Islam; Mahfuz memberikan umum rotan untuk membantu beliau berjalan. Mereka kemudian terus ke timur.[122]

Sudirman, dikelilingi oleh gerrila semasa kempen.

Di luar Trenggalek, Sudirman dan kumpulannya telah dihalang oleh tentera TNI yang dimiliki oleh 102 Batalion.[123] Askar ini, yang telah diberitahu bahawa Sudirman - yang berpakaian preman dan tidak diiktiraf oleh tentera menahan mereka - adalah banduan, enggan membenarkan kumpulan itu berlaku; [124] mereka mencurigakan kerana konvoi Sudirman menjalankan peta dan nota pada pergerakan tentera Indonesia, perkara-perkara yang dikatakan dimiliki oleh mata-mata.[125] Apabila komander kumpulan itu, Major Zainal Fanani, datang untuk memeriksa keadaan, dia sedar bahawa Sudirman bersama mereka dan memohon maaf. Memberitahu bahawa orang-orangnya ada hak untuk menjaga kawasan masing-masing dengan tekun, Fanani dipanggil pos di Kediri dan mengarahkan kereta yang dihantar untuk mengambil am dan tenteranya. Selepas satu masa dalam Kediri, mereka terus ke timur; kerana mereka meninggalkan bandar pada 24 Disember, kapal terbang Belanda menyerang Kediri.[124]

Serangan Belanda yang berterusan membawa Sudirman, mungkin atas cadangan salah satu daripada orang-orangnya, untuk menukar pakaiannya dan memberi pakaian lama kepada salah seorang tenteranya, Leftenan Muda Heru Kesser -Yang melahirkan persamaan dengan Sudirman.[124][126][127] Kesser telah diarahkan untuk menuju ke selatan dengan sebuah syarikat tentera besar, keluarkan pakaian, dan secara sembunyi kembali ke utara, manakala Sudirman menunggu di Karangnongko. Lencongan berjaya, dan pada 27 Disember Sudirman dan orang-orangnya membuat cara mereka ke Perkampungan Jambu. Yang tiba pada 9 Januari 1949, Sudirman bertemu dengan beberapa menteri kerajaan yang tidak hadir semasa serangan Belanda pada Yogyakarta: Supeno, Susanto Tirtoprojo dan Susilowati. Dengan ahli-ahli politik, Sudirman membuat perjalanan ke Banyutuwo, pesanan beberapa tenteranya untuk berlama-lama belakang dan menahan tentera darat Belanda. Dalam Banyutuwo, mereka diadakan selama lebih seminggu. Walau bagaimanapun, pada 21 Januari, ketika pasukan Belanda mendekati kampung yang, Sudirman dan rombongan terpaksa meninggalkan, berjuang jalan keluar dalam hujan lebat.[124]

Sudirman dan tenteranya terus membuat jalan mereka melalui hutan dan hutan, akhirnya tiba di Sobo, berhampiran Gunung Lawu, pada 18 Februari. Dalam perjalanan itu, Sudirman menggunakan radio ditetapkan untuk menyampaikan arahan kepada tentera TNI tempatan jika dia percaya bahawa rantau ini adalah selamat. Rasa lemah kerana kesusahan fizikal beliau telah menghadapi, termasuk perjalanan melalui hutan dan kekurangan makanan, dan kawasan yang selamat, Sudirman memutuskan bahawa Sobo akan bertindak sebagai ibu pejabat gerila beliau. [128][129] Komander tempatan, Leftenan Kolonel Wiliater Hutagalung, berkhidmat sebagai perantara beliau dengan pemimpin-pemimpin TNI lain. Sedar bahawa pendapat antarabangsa, yang mula mengutuk tindakan Belanda di Indonesia, boleh membawa Indonesia pengiktirafan yang lebih besar, Sudirman dan Hutagalung membincangkan segi kemungkinan tindakan, sebelum bersetuju pada serangan besar-besaran.[130] Sementara itu, Belanda mula menyebarkan propaganda mendakwa bahawa mereka telah menawan Sudirman; tuntutan ini bertujuan untuk memecahkan semangat gerila.[54][131]

Sudirman mengarahkan Hutagalung untuk memulakan perancangan serangan besar-besaran, di mana askar TNI - berpakaian seragam - akan menyerang Belanda dan menunjukkan kekuatan mereka di hadapan wartawan asing dan pasukan penyiasatan Bangsa-Bangsa Bersatu. Hutagalung, bersama-sama dengan pegawai-pegawai di bawah panglimanya Kolonel Bambang Sugeng dan pegawai-pegawai kerajaan di bawah Gabenor Wongsonegoro, menghabiskan beberapa hari membincangkan cara-cara untuk memastikan serangan itu boleh berjaya.[130] Perbincangan mungkin telah menyebabkan Ketua Serangan 1 Mac 1949, yang menyaksikan tentera TNI menyerang pos-pos Belanda di Jawa Tengah. Tentera di bawah Leftenan Kolonel Suharto ambil semula Yogyakarta selama enam jam sebelum menarik balik, persembahan yang berjaya kekerasan yang menyebabkan Belanda kehilangan muka di peringkat antarabangsa; mereka sebelum ini telah mengisytiharkan TNI dihapuskan.[130][132] Walau bagaimanapun, yang benar-benar mengarahkan serangan masih tidak menentu: Suharto dan Hamengkubuwana IX mengaku bertanggungjawab, manakala abang Bambang Sugeng ini melaporkan terdengar dia mengarahkan serangan.[133]

Sudirman (kiri) dipeluk olehPresiden Sukarno semasa kepulangannya di Yogyakarta.

Di bawah tekanan yang meningkat dari PBB, rundingan Belanda-Indonesia pada 7 Mei 1949 menyebabkan Perjanjian Roem-Royen, ukuran kontroversi yang menjamin pengeluaran Belanda dari Yogyakarta, antara perkara yang lain; [nota 22][134] Pengeluaran Belanda bermula pada lewat Jun, dan kepimpinan Indonesia mula kembali ke Yogyakarta dari buangan pada awal Julai. Sukarno mengarahkan Sudirman untuk kembali ke Yogyakarta juga, tetapi Sudirman enggan membenarkan Belanda menarik balik tanpa perjuangan; beliau menganggap TNI kini cukup kuat untuk mengalahkan Belanda yang bersemangat. Walaupun beliau telah dijanjikan perubatan dan sokongan dalam Yogyakarta, Sudirman enggan kembali kepada kepimpinan politik, dia dianggap sepakat kepada Belanda. Beliau hanya bersetuju untuk kembali selepas menerima surat, walaupun sumber-sumber tidak bersetuju pada penghantar.[nota 23] Pada 10 Julai, Sudirman dan kumpulannya kembali ke Yogyakarta, di mana mereka disambut oleh beribu-ribu orang awam dan diterima baik oleh elit politik di sana.[135][136] Wartawan Rosihan Anwar, yang hadir apabila surat itu dihantar, menulis pada tahun 1973 bahawa "Sudirman terpaksa pulang ke Yogyakarta untuk mengelakkan sebarang persepsi perselisihan dalam kalangan pemimpin-pemimpin tertinggi republik itu".[137]